Lahana Yetiştiriciliği

Ekonomik Önemi, Anavatanı ve Yayılma Alanları

    Lahana grubu sebzeleri Avrupa ülkelerinde yık boyunca, ülkemizde ise yılın bir iki ayı hariç bütün yıl boyunca pazarlanmakta ve değişik şekillerde sebze olarak tüketilmektedir.

   Ülkemizde lahanaların birçok değerlendirilme şekli olup, çiğ olarak tüketildiği gibi; salatası; kapuskası; etli yemeği, ve zeytinyağlı sarması ve turşusu yapılmaktadır. Lahana grubu sebzelerin toplam ekim alanı yaklaşık 20 bin hektar üretim miktarı ise yıllara göre değişmekte olup 675-700.000 ton civarındadır. Bu üretimin yaklaşık 100.000 tonu yaprak lahana olup tamamına yakını Karadeniz bölgesinde üretilmektedir. Karadeniz bölgesi dışındaki bölgelerimizde, bölgenin değerlendirme şekillerine uygun lahana çeşitleri üretilerek tüketilmektedir Kırmızı baş lahananın üretimi batı ve güney bölgelerimizde yapılmaktadır. Bu lahanalar o yörenin değerlendirme alışkanlıklarına göre toprağa gömülerek saklanmakta ve daha sonra sebze olarak tüketilmektedir. Marmara bölgemizde üretilenler sarmalık, kapuskalık ve turşuluk çeşitlerdir. Batı bölgelerimizde üretilen lahanalar genellikle sarmalık çeşitler olup bunlar yaprakları ince, başları yumuşak ve yaprak damarları belirsiz olan beyaz baş lahanalardır.

   Toprak isteği lahanalar toprak istekleri bakımından seçici değildir. Ancak toprağın su tutma kapasitesi iyi olmalıdır. Ağır topraklarda yetiştirilirse yüksek verim, buna karşılık hafif topraklarda yetiştiricilik yapılırsa daha az ve erkenci verim elde edilir. Sonbahar ve kış yetiştiriciliği için drenajı iyi olan topraklar seçilmelidir. Lahana bitkileri için pH 6-6.5 arasında olmalıdır. Asidik topraklarda gelişme iyi olmaz. Lahana tuza dayanıklı bir bitki olarak bilinmektedir. Lahana bitkileri üst üste aynı toprakta yetiştirilmemelidir. Mutlaka bir başka familya sebzeleri ile münavebe edilmelidir. Aksi taktirde toprak yorgunluğu nedeniyle gelişme ve büyüme istenilen düzeyde olmaz.

Yetiştirme Şekli

Toprak hazırlığı, ekim ve dikim

   Lahana grubu sebzeler ekolojik koşullar uygun ise direk tohumları tarlaya ekilerek üretilebilirler. Ancak ülkemiz koşullarında lahanalar fide ile üretilmektedir. Ancak ülkemiz koşullarında lahanalar filde ile üretilmektedir. Fide yetiştiriciliği yastık ve tavalarda yapılır. Fidelerin yetiştirileceği fidelikte yanmış çiftlik gübresi toprak işleme ile tohum ekiminden en az bir ay önce verilmelidir. Fide üretimi amacıyla tohum ekimi, batı ve güney bölgelerimizde temmuz-ağustos ayları başında fide yetiştirme tavalarına, diğer bölgelerimizi de ise mart sonu nisan başında soğuk yastıklarda yapılmalıdır. Fideliklere tohum ekimi serpme veya sıravari olarak yapılmalıdır. Fidelikler temiz olmalı, hastalık zararlı ve yabancı ot tohumları bulunmamalıdır. Hazırlanan fide yetiştirme tavalarına veya yastıklara ekilen tohumların üzerine 1 cm’yi geçmeyecek şekilde kapak atılır. Kapak materyalinde hastalık, zararlı ot tohumları çok kısa sürede çimlenir. Tohum ekiminden 3-5 gün sonra genç bitkiler toprak yüzeyine çıkar. Lahana fideleri tohum ekiminden yaklaşık bir ay sonra dikim büyüklüğüne ulaşırlar.

   Lahana fideleri 30-35 gün içinde 3-4 yaprak oluşturur. 15-20 cm boy kazanır ve gövdeleri kurşun kalemi kalınlığına ulaşır ve dikim büyüklüğüne gelirler. Bu fideler fazla gecikmeden esas yerlerine dikilmelidir. Lahana grubu sebzeleri batı ve güney bölgelerimizde karpuz, arpa buğday ve ilk ürün mısırdan sonra 2. Ürün olarak yetiştirilebilir. Bu ürünlerden sonra tarla işlenir. Lahana bitkisinin kökleri derine doğru gittiğinden toprak 20-25 cm derinlikte sürülür. İkinci sürümle birlikte toprağa verilecek olan çiftlik gübresi verilir. Sürümden sonra toprak dikim için hazır hale getirilir. Fidelerin dikileceği tarlada sıra arası yetiştirilecek çeşide bağlı olmak üzere 70-100 cm olacak şekilde, 20-39 cm derinlikte masuralar açılır. Masuraların boyu dikim yapılacak yetiştirme yerlerinin meyil durumuna göre ayarlanır. Ayrıca arazinin meyil durumuna göre masuraların yönü de düzenlenmelidir

Çapalama

   Toprak yapısı ve otlanma durumuna göre bir veya iki kez, ya da her sulamadan sonra kaymak tabakasını kırmak üzere çapa yapılır. Ayrıca herbisitler (yabancı ot ilaçları) kullanılarak yetiştirilme yerlerinin otlanması önlenir. Yetiştirilme yerlerine dikilen lahana bitkilerinin gelişme ve büyümesi istenilen düzeyde değil ise bitkiler çapa yapılacak büyüklüğe gelinceye kadar sulama yapılır. Çapa büyüklüğüne ulaşan bitkilerde çapalama işlemi, bitkinin saçak köklerinin toprak yüzeyine yakın gelişmesi nedeniyle yüzeysel olarak yapılmalıdır. Bu çapa işlerinden sonra bitkiler hızlı bir şekilde gelişmeye başlarlar. Bitkilerin gelişme durumuna göre düzenli olarak sulama yapılmalıdır. Lahana yaprakları 30-35 cm’lik bir çap kazanınca ikinci bir çapa yapılır ve bu çapadan sonra bitkilerin yaprak izdüşümüne, köke çok yakın olmayacak şekilde daha önce ayrılan azotlu gübre uygulanır.

   Sulama Fide dikiminden sonraki ilk sulama bitki kökü çevresinde çatlak meydana gelmeye başladığında yapılır. Genellikle bu ilk sulamadan sonra bitkilerin gelişmesi izlenir. Toprak yapısı, çevre koşulları ve bitkilerin gelişme durumları dikkate alınarak düzenli sulama yapılmalıdır. Diğer yaprakları yenen sebzeler gibi lahanada suyu seven bir bitkidir. Yeterli miktarda sulanmayan bitkilerin gelişimi iyi olmamakta, verim ve kalite düşmektedir. Bu nedenle sulama aksatılmadan düzenli olarak belli aralıklarla yapılmalıdır.